ΚΑΣΤΕΛΛΙΑΝΑ
Η αρχαία πόλη της Κρήτης "ΠΡΙΑΝΣΟΣ"
Τα Καστελλιανά (παλαιότερη γραφή Καστελιανά) είναι χωριό της επαρχίας Μονοφατσίου. Ήταν παλαιότερα κοινότητα (με έδρα τα Κάτω Καστελλιανά) αποτελούμενη από τα χωριά: Κάτω Καστελλιανά, Άνω Καστελλιανά, Φαβριανά, Φιλίππους, Τσούτσουρα και Αγ. Αποστόλους. Σήμερα αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα του "Καλλικρατικού" Δήμου Μινώα Πεδιάδας - νομού Ηρακλείου. Η θέση του διαμερίσματος είναι στους βόρειους πρόποδες του υψώματος Μακρύ Αρμί ή Γεροντομούρι (510 μ) της οροσειράς των Αστερουσίων. Έδρα του Δημοτικού διαμερίσματος και μεγαλύτερος οικισμός σε πληθυσμό είναι τα Κάτω Καστελλιανά.
Τα Καστελλιανά πήραν την ονομασία τους πιθανότατα από το ύψωμα (400μ.) Κάστελλος, που βρίσκεται βόρια του χωριού, όπου βρισκόταν το φρούριο Μπελβεντέρε (η λέξη σημαίνει Καλλιθέα). Η θέση του υψώματος δικαιώνει την ονομασία, καθώς η θέα απ’ την κορυφή είναι πανοραματική. Στον Κάστελλο υπήρχαν 100 Βυζαντινές εκκλησίες. Τρεις εξ αυτών (Εισόδια Θεοτόκου, Κοίμηση Θεοτόκου και Αγ. Αναστασία) αναστηλώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του '60 και μέχρι σήμερα σώζονται και λειτουργούνται.
Τα Κάτω Καστελλιανά βρίσκονται σε απόσταση 48 χλμ. νότια απ το Ηράκλειο. Σήμερα έχουν γύρω στους 300 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Πολιούχος του χωριού είναι η Αγ. Μαρίνα. Ο πολιτιστικός σύλλογος “ΡΙΖΟΚΑΣΤΡΟ” που εδρεύει στο χωριό, κρατάει ακόμα ζωντανές τις παραδόσεις. συνέχεια »»»»»»»
Φωτογρ. Ζάχος Παπαμαστοράκης
